Kadın Hastalıkları
YUMURTALIK KİSTLERİ
Fonksiyonel kistleri (Foliküler Kistler)
Foliküler kistler sık olarak görülür ve çapları 3-8 cm
arasında değişmektedir. Bu kistler çoğunlukla hipofizden FSH ve LH gibi
yumurtlamayı sağlayan hormonların çeşitli sebeplerden dolayı salınımındaki
bozukluklar sonrasında yumurtlama olmaması sonucu ortaya çıkmaktadır. Yetersiz
olarak gelişen yumurta keseciğinin içindeki sıvı emilemez ve büyümüş bir
foliküler kist oluşur. Genellikle belirti vermeyerek kaybolurlar. Büyük kistler
pelvik ağrı ,ağrılı cinsel ilişki ve anormal adet kanaması olarak belirti
verebilmektedir. Tedavi olarak oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları)
düzenli adet kanamalarını sağlanması için sık olarak kullanılır.
Korpus Luteum kistleri
Düzenli olarak adet döngüsünde yumurta keseciği
çatladıktan ve yumurta atıldıktan sonra gebeliğin devamını sağlayan kesecik
oluşumuna ‘’corpus luteum’’ adı verilir. Gebelik oluşmadığı zaman
korpus luteum eriyerek kaybolmaktadır. Kistin büyüklüğü 3-11 cm boyutundadır.
Adet gecikmelerine neden olur. Genelde ağrı yapmaz fakat bazen adet döneminin
20-26. günleri arasında rahatsızlığa neden olabilir. Çoğu tedavi
gerektirmeksizin 2 ay içinde kaybolur.
Dermoid kistler
En sık 20′li yaşlarda görülen kistler deri, diş ve saç
gibi değişik dokular içerebilir. Bu kistlerin cerrahi olarak çıkarılması gerekir.
Teka Lütein Kistleri
Aşırı hormon salgılanması sonrasında oluşan kistlerdir.
Kısırlık tedavisi gören kadınlarda yumurtalık uyarılması için kullanılan
ilaçlarla birlikte oluşurlar. Genellikle çift taraflıdır ve 20 cm büyüklükte
olabilir. Yumurtalık uyarımı tedavisi kesildiğinde kendiliğinden
kaybolmaktadır. Cerrahi müdahale ancak kanama ve torsiyon oluşursa
düşünülmektedir.
Gebelik Luteoması
Gebelik sırasında görülen içi sıvı dolu yapılardır.
Kistin sebep olduğu erkeklik hormonun fazla salınımından dolayı tüylenmede
artış olabilmektedir. Gebelik sona erdikten sonra kendiliğinden kaybolmaktadır.
Polikistik over sendromu
Polikistik over sendromu genel anlamda 35 yaş ve
altında bulunan yaş gruplarını tehdit etmektedir. Genç kızlarda da
görülebilmektedir. PCO, hipofiz bezinden salgılanan LH ve
FSH hormonlarının anormal şekilde üretilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu,
kadınlarda düzenli olarak yumurtlama olmamasına neden olur. Yumurtlama
düzensizliğinin sonucu olarak ise erkeklik hormonunda bir artış gözlenir. “LH’daki
artış overde erkeklik hormonu üretimini artırır. Salgılanan bu erkeklik
hormonları (androjenler) yağ dokusunda östrojene dönüşmekte, bu östrojen
LH üretimini artırmakta ve bir kısır döngü ortaya çıkmaktadır.
Belirtileri ;
Adet düzensizliği
Sivilcelenmede artış
Cilt yağlanması
Tüylenmede artış
Kısırlık
Kilo artışı
Tedavi şekli bebek sahibi olmak isteyenlere göre değişir.
Bu tedavide aşama aşama giden bir tedavi yöntemi uygulanır. Eğer başvuran kişi
çocuk sahibi olmak istemiyorsa yapılacak birkaç tane uygulama vardır. İlk
öncelikli olarak adet düzensizliği sorunu çözülür. Uzun süre adet görmeyen
kadınlarda östorojenin etkisi ile rahim kanseri riski de artar. İkinci aşama
ise tüylenmenin önüne geçmektir. Tüylenmenin önüne geçmek için antiandrojenler
kullanılır. En iyi yöntem ise doğum kontrol haplarıdır. Eğer kişi çocuk sahibi
olmak isterse de haplarla yumurtlama oluşturuluyor ve çocuk sahibi
olabiliyorlar.
Endometrioma (Çikolata Kisti)
Rahim içini döşeyen “endometrium” adı verilen zar
tabakasının, yumurtalıklarda bulunması ve her adet döneminde kanayarak
kistleşmesi sonucunda oluşur. Her adet döneminde kanayan kist içerisinde uzun
süre kalan kan zamanla pıhtılaşıp eriyerek, çikolata rengi ve kıvamında bir
sıvı halini alır. Bu nedenle bu kistler “çikolata kisti” olarak anılmaktadır.
Endometrioması olan kadınlar hekime kısırlık, ağrılı adet, ilişki esnasında
ağrı ve fazla miktarda adet görme şikayeti ile başvururlar. Bu hastalarda adet
öncesinde birkaç gün süre ile kahverengi kanama olması da oldukça tipiktir.
Endometriyoma’ların tedavisi cerrahi operasyonla kistlerin çıkartılmasıdır. Bu
cerrahi operasyonlar için genelde laparoskopi yöntemleri kullanılmaktadır.
Çikolata kisti çıkartılan hastaların %50′si 6 ay içinde tedaviye gerek kalmadan
hamile kalmaktadır. 4 cm’den küçük kistler ise beklenip izlenebilir veya bir
takım ilaç tedavileri denenebilir. Endometrioma üreme çağında en sık
karşılaşılan kanser olmayan over kistlerinden biridir. Tanı genellikle
ultrasonografi ile konur.